Personen die voor een overheidsorganisatie of private organisatie werken of met een dergelijke organisatie in contact staan in het kader van aan hun werk gerelateerde activiteiten, zijn vaak als eerste op de hoogte van dreigingen of schade voor het algemeen belang die zich in die context voordoen. Door inbreuken op het Unierecht die schadelijk zijn voor het algemeen belang te melden, handelen dergelijke personen als “klokkenluiders”, en spelen zij daarbij een sleutelrol bij het onthullen en voorkomen van dergelijke inbreuken, en bij het beschermen van het maatschappelijk welzijn. Vaak echter weerhoudt vrees voor represailles potentiële klokkenluiders ervan melding te maken van hun bezorgdheid of vermoedens. In dit verband wordt op zowel Unie- als internationaal niveau steeds meer het belang onderkend van een evenwichtige en doeltreffende bescherming van klokkenluiders.
Meldingen en openbaarmakingen door klokkenluiders brengen informatie over aan nationale en Unierechtshandhavingsinstanties, hetgeen leidt tot daadwerkelijke opsporing, onderzoek en vervolging van inbreuken op het Unierecht, waardoor voor meer transparantie en verantwoording wordt gezorgd. Verbeteren van de klokkenluidersbescherming zou ook een preventief en afschrikkend effect kunnen hebben op inbreuken en tevens bijdragen aan het versterken van de handhaving van de bestaande bepalingen.
De bescherming van klokkenluiders loopt in de Unie van lidstaat tot lidstaat uiteen en is niet op alle beleidsgebieden even gelijkmatig. De gevolgen van inbreuken op het Unierecht met een grensoverschrijdende dimensie die door klokkenluiders zijn gemeld, illustreren dat ontoereikende bescherming in één lidstaat niet alleen in die lidstaat negatieve gevolgen kan hebben voor de werking van het Uniebeleid, maar ook in andere lidstaten en in de Unie in haar geheel.
Er moeten dan ook gemeenschappelijke minimumnormen gelden die ervoor zorgen dat klokkenluiders doeltreffend worden beschermd wat betreft rechtshandelingen en beleidsgebieden.
Uit empirisch onderzoek blijkt dat het merendeel van de klokkenluiders geneigd is interne meldingen te doen binnen de organisatie waarin zij werken. Interne meldingen zijn ook de beste manier om informatie te verschaffen aan de personen die kunnen helpen om de risico’s voor het algemeen belang snel en doeltreffend af te wenden. Ook bestaat er de verplichting om anonieme meldingen mogelijk te maken.
Er is dan ook, ter uitvoering van het recent gewijzigde Bestuursdecreet, een intern reglement nodig waarin de regels en procedures bepaald worden om het melden door klokkenluiders, personeel van provincie Oost-Vlaanderen mogelijk te maken en waarbij deze voldoende beschermd worden. In bijlage bij dit besluit werd het ontwerp van reglement alvast toegevoegd.
Zoals voorzien in het Bestuursdecreet is de Provinciegriffier bevoegd voor het ontvangen en behandelen van de meldingen en kan hij een aantal zaken delegeren. In dit reglement is ervoor gekozen om te delegeren naar ten eerste een procesbewaker voor de coördinatie en ten tweede naar een door de Provinciegriffier naargelang de feiten concreet samen te stellen ad hoc comité van experten, als 'behandelaar' van de meldingen.
Het ontwerpreglement werd op 18 september 2023 besproken op het vakbondsoverleg. Twee van de drie vakorganisaties ondertekenden een protocol van akkoord. VSOA meent dat geen protocol vereist is, gezien dit modaliteiten op de werkvloer betreft. Er werden geen vragen tot aanpassing gesteld.
Het reglement kan dan ook definitief worden goedgekeurd en zal bij een eerstvolgende RPR-wijziging als nieuwe bijlage worden opgenomen. Het reglement treedt, bij wijze van voorafname op een RPR-wijziging, alvast in werking vanaf 1 november 2023.
Verordening (EU) 2016/679 van het Europees Parlement en de Raad van 27 april 2016 betreffende de bescherming van natuurlijke personen in verband met de verwerking van persoonsgegevens en betreffende het vrije verkeer van die gegevens en tot intrekking van Richtlijn (EU) 95/46/EG (algemene verordening gegevensbescherming)
Richtlijn 2019/1937 van het Europees Parlement en de Raad van 23 oktober 2019 inzake de bescherming van personen die inbreuken op het Unierecht melden
Provinciedecreet van 9 december 2005
Decreet van 18 juli 2008 betreffende het elektronische bestuurlijke gegevensverkeer
Decreet van 7 december 2018 (Bestuursdecreet)
Decreet van 18 november 2022 tot wijziging van het provinciedecreet van 9 december 2005, het decreet van 22 december 2017 over het lokaal bestuur en het Bestuursdecreet van 7 december 2018, wat betreft klokkenluiders
Provincieraadsbesluit van 23 mei 2018 betreffende de delegatie van de bevoegdheden aan de deputatie
Besluit van de deputatie van 21 januari 2021 houdende de vaststelling van de rechtspositieregeling van het provinciepersoneel incl. latere wijzigingen 1 juli 2021, 7 april en 27 oktober 2022
Besluit van de deputatie van 11 maart 2021 houdende de vaststelling van het arbeidsreglement voor de personeelsleden van de provinciale administratie
Gunstig advies managementteam 8 juni 2023
Protocol vakorganisaties na onderhandeling op het vakbondsoverleg van 18 september 2023
De deputatie keurt het intern reglement klokkenluiders zoals opgenomen in de bijlagen aan dit besluit goed. Het reglement treedt in werking met ingang van 1 november 2023.
Voornoemd reglement zal als nieuwe bijlage worden opgenomen in de rechtspositieregeling bij de eerstvolgende wijziging.