2025_PR_00284 - Onderwijsinstellingen – Kiempunten - Vaststelling van de gemeenschappelijke tekst van het schoolreglement voor het schooljaar 2026-2027 - inwerkingtreding op 1 september 2026 - Goedkeuring

De Provincie Oost-Vlaanderen is als overheid grondwettelijk verplicht om neutraal onderwijs te organiseren, zoals bepaald in artikel 24 van de Grondwet en bevestigd door de rechtspraak van het Grondwettelijk Hof. Dit neutraliteitsbeginsel waarborgt de keuzevrijheid van ouders en de gelijke behandeling van alle leerlingen, ongeacht hun levensbeschouwelijke of niet-levensbeschouwelijke overtuiging. De Provincie mag als inrichtende macht geen enkele levensbeschouwelijke, ideologische of politieke overtuiging opleggen, bevoordelen of benadelen. Daarnaast rust op de Provincie een positieve verplichting om actief maatregelen te nemen die een neutrale leeromgeving garanderen, waarin verscheidenheid aan meningen wordt erkend, gemeenschappelijke waarden worden benadrukt en leerlingen vrij hun persoonlijkheid kunnen ontwikkelen zonder sociale druk.

Het is juridisch toegestaan om, conform de Grondwet en het Europees Verdrag tot Bescherming van de Rechten van de Mens (EVRM), via het schoolreglement te bepalen dat leerlingen neutraal gekleed zijn en geen religieuze, levensbeschouwelijke of politieke uiterlijke symbolen dragen. Deze eis is gerechtvaardigd door het objectieve belang van de neutraliteitsverplichting en is proportioneel met het nagestreefde doel. Zowel het Grondwettelijk Hof als het Europees Hof voor de Rechten van de Mens erkennen dat het nastreven van neutraliteit door een officiële onderwijsinstelling een legitieme doelstelling is, waarbij het verbod op zichtbare symbolen van overtuiging juridisch onderbouwd en proportioneel is. De Provincie Oost-Vlaanderen handelt met deze maatregel in overeenstemming met haar grondwettelijke en verdragsrechtelijke verplichtingen inzake grondrechten en fundamentele vrijheden.

Provinciaal onderwijs is officieel onderwijs en moet voor elke leerling neutraal zijn. Neutraliteit betekent dat we alle leerlingen gelijk behandelen, ongeacht hun overtuiging, en dat we geen enkele religie, levensbeschouwing of politieke opinie opleggen of bevoordelen.

Uit meldingen in verschillende provinciale scholen blijkt dat een inclusieve neutraliteit in de praktijk spanningen en onduidelijkheden veroorzaakt rond levensbeschouwelijke expressie, symbolen en waardenonderwijs. Bovendien heeft de ervaring van het GO!-onderwijsnet aangetoond dat een inclusieve neutraliteit leidt tot conflicten over interpretatie, inconsistent beleid tussen scholen en zelfs juridische betwistingen. Om te vermijden dat dergelijke problematiek verder geïmporteerd wordt in het provinciaal onderwijs, is duidelijk nood aan een exclusieve neutraliteit, zoals het GO! intussen ook hanteert, zodat gericht kan worden gewerkt aan gelijke behandeling, erkenning en dialoog.

Dit houdt in dat er geen religieuze, politieke of levensbeschouwelijke symbolen zijn toegestaan tijdens het schoolleven (met uitzondering van lessen levensbeschouwing). Zo wordt indoctrinatie, groepsdruk en polarisatie vermeden, en krijgen alle leerlingen de kans om hun eigen identiteit te ontwikkelen in een omgeving vrij van sociale druk. Ouders die kiezen voor neutraal onderwijs mogen verwachten dat hun kinderen in een neutrale omgeving les krijgen, waarin de grondrechten van alle leerlingen worden beschermd, ook van hen die hun overtuiging niet zichtbaar willen maken.

Iedereen is vrij om te geloven of niet te geloven en om al dan niet een bepaalde filosofische of politieke overtuiging te hebben. Het recht om een religieuze, filosofische of politieke overtuiging te hebben is absoluut, maar het recht om deze publiek te uiten is niet onbeperkt en kan door de overheid worden ingeperkt omwille van objectieve belangen zoals de neutraliteitsverplichting die het provinciebestuur dient na te leven. Het neutraliteitsbeginsel en de gelijke behandeling wegen zwaarder dan individuele uitingsvrijheid in de schoolcontext.

Het uiteindelijke doel is een herkenbare, neutrale schoolomgeving waarin alle leerlingen zich veilig en vrij voelen om te leren en zich te ontwikkelen.

Participatie

Conform het participatiedecreet werden de schoolraden van de Kiempunten tijdig en volledig geïnformeerd (visie, argumentatie, voorstel tekstwijziging en filmpje, zie bijlagen) en om advies gevraagd over de invoering van het neutraliteitsprincipe. Alle schoolraden hebben een advies uitgebracht.

De Provincie Oost-Vlaanderen heeft deze adviezen zorgvuldig geanalyseerd. Hoewel er bezorgdheden zijn geuit, is het besluit gebaseerd op een grondige beleidsvoorbereiding en wordt het als redelijk en proportioneel beschouwd. De provincie beschikt over een ruime discretionaire bevoegdheid bij de invulling van het neutraliteitsprincipe, met als doel de neutraliteit van het provinciaal onderwijs te waarborgen, de openbare orde te beschermen en de rechten en vrijheden van anderen te respecteren.

Het verbod op religieuze, politieke of levensbeschouwelijke symbolen geldt enkel tijdens het schoolleven, met uitzondering van de lessen levensbeschouwing of interlevensbeschouwelijke dialoog. Buiten de schooltijd heeft dit verbod geen uitwerking.

Het beleid streeft naar gelijke behandeling, respect en inclusie, zonder dat één overtuiging de bovenhand krijgt. Door neutraliteit te verankeren in het schoolreglement wordt beoogd te voldoen aan de wettelijke verplichtingen, gelijke behandeling te garanderen en mogelijke conflicten of discriminatie te voorkomen.

De bezorgdheden worden erkend, maar de provincie wijkt hiervan af op basis van bovenstaande gemotiveerde overwegingen en blijft inzetten op dialoog en respect binnen het wettelijk kader.

Timing

Decreet van 25 februari 1997 betreffende het basisonderwijs.

Decreet van 2 april 2004 betreffende participatie op school en de Vlaamse Onderwijsraad.

Provinciedecreet van 9 december 2005.

Provincieraadsbesluit van 30 april 2025 betreffende vaststelling van de gemeenschappelijke tekst van het schoolreglement van de Kiempunten voor schooljaar 2025-2026.

Advies van de schoolraden: